Η ΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΟΣΑ ΔΕΝ ΛΕΧΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΑ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ TOY PIK “ΠΡΩΤΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ” ΣΤΙΣ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2022
Του Δημήτρη Εγγλεζάκη*
Στην Κύπρο, υπάρχει μεγάλο θέμα με τα προσόντα των Εκπαιδευτών Γυμναστικής, το οποίο ο ΚΟΑ, αντί να επιλύσει, το έχει διαχρονικά περιπλέξει με αποτέλεσμα την μακροχρόνια στασιμότητά του. Αποφεύγει συστηματικά να συζητά το θέμα αυτό με τους ενδιαφερόμενους ή να κάνει αναφορά σε αυτό σε ενημερώσεις. Με αφορμή το πρόγραμμα του ΡΙΚ “Πρώτη Ενημέρωση” στις 15 Σεπτεμβρίου 2022, όπου το θέμα παρουσιάστηκε ελλιπώς, γράφω το πιο κάτω κείμενο ώστε να καταθέσω όσα γνωρίζω γι’ αυτό από την υπηρεσία μου σε διάφορες θέσεις στην Εκπαίδευση, Δημόσια και Ιδιωτική και έτσι το κοινό να έχει μια πληρέστερη ενημέρωση.
Στο πιο πάνω πρόγραμμα του ΡΙΚ, παρουσιάστηκε η Γενική Διευθύντρια του ΚΟΑ κυρία Μαίρη Παπαμιλτιάδη και εκπρόσωπος του Συνδέσμου Γυμναστών και αναφέρθηκαν, μεταξύ άλλων, στους ελέγχους οι οποίοι γίνονται στα Γυμναστήρια αναφορικά με την τήρηση της Νομοθεσίας, κυρίως όσον αφορά τα απαραίτητα προσόντα των εκπαιδευτών Γυμναστικής που εργάζονται σε γυμναστήρια.
Σύμφωνα με την ισχύουσα Νομοθεσία του 1995, (οι “περί Ιδιωτικών Σχολών Γυμναστικής Κανονισμοί Κ.Δ.Π. 38/95”), “οι προπονητές σχολών (Physical Fitness), οποιασδήποτε μορφής γυμναστικής (με βάρη, με μουσική ή απλή φυσική κατάσταση) πρέπει να έχουν Πανεπιστημιακό δίπλωμα ή τίτλο ή ισότιμο προσόν στη Φυσική Αγωγή.”
Βέβαια, παρά το γεγονός ότι η κυρία Παπαμιλτιάδη ανέφερε ότι οι κανονισμοί βρίσκονται σε διαδικασία εκσυγχρονισμού, εντούτοις δεν έχει πληροφορήσει το κοινό ούτε για το ιστορικό αυτού του εκσυγχρονισμού, ο οποίος έχει βασικά ξεκινήσει τουλάχιστον από το 2016, ούτε για τα χαρακτηριστικά του. Ο ΚΟΑ, παραπαίει όλα αυτά τα χρόνια λαμβάνοντας κατά καιρούς αντιφατικές αποφάσεις αναφορικά με το θέμα του εκσυγχρονισμού των Κανονισμών για τα προσόντα των Εκπαιδευτών Γυμναστικής με αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία του τομέα της άσκησης σε γυμναστήρια στην Κύπρο και τη δημιουργία προβλημάτων.
Ο ΚΟΑ, προφανώς στην προσπάθειά του για εκσυγχρονισμό του συστήματος άσκησης του κοινού και επέκταση της άσκησης σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές προτροπές, αποφάσισε σε κάποια χρονική στιγμή ότι, τα προσόντα των Εκπαιδευτών Γυμναστικής, όπως αυτά περιγράφονται στους πιο πάνω Κανονισμούς, χρήζουν μελέτης και εκσυγχρονισμού και για τον λόγο αυτό αποφάσισε ότι θα πρέπει να διεξαχθεί σχετική μελέτη. Έτσι, τον Νοέμβριο του 2016 αποφάσισε την Προκήρυξη Διαγωνισμού (Διαγωνισμός αρ. 25/2016), για διεξαγωγή Μελέτης για τον Εκσυγχρονισμό των Προσόντων των Εκπαιδευτών Γυμναστικής.
Ο διαγωνισμός κατακυρώθηκε στον έγκριτο οίκο Ernst & Young, ο οποίος τον Ιούλιο 2017 κατάθεσε Μελέτη, στην οποία συνοπτικά αναφέρονται τα ακόλουθα ευρήματα και εισηγήσεις:
• Μεγάλο ποσοστό των εκπαιδευτών γυμναστικής στην Κύπρο, οι οποίοι εργάζονται σε γυμναστήρια, δεν πληρούν την πρόνοια αναφορικά με την κατοχή Διπλώματος Πανεπιστημιακού επιπέδου.
• Η μεγάλη πλειονότητα των Εκπαιδευτών Γυμναστικής σε Γυμναστήρια χωρίς πανεπιστημιακού επιπέδου προσόντα, έχουν παρακολουθήσει προγράμματα μη τυπικής μάθησης, τα οποία δεν τυγχάνουν πιστοποίησης από οποιονδήποτε φορέα πιστοποίησης της ποιότητας στην Κύπρο.
• Στην Ευρώπη, λειτουργεί ο οργανισμός EuropeActive, ο οποίος είναι ένας μη-κερδοσκοπικός οργανισμός που εκπροσωπεί το σύνολο του ευρωπαϊκού τομέα της υγείας και της φυσικής κατάστασης. Ο EuropeActive καθορίζει πρότυπα στον τομέα της υγείας και της ευεξίας (EuropeActive Standards) και προωθεί τις βέλτιστες πρακτικές εκπαίδευσης και κατάρτισης. Συνεργάζεται στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
• Τα πρότυπα του EuropeActive αναφορικά με συνήθη επαγγέλματα Εκπαιδευτών Φυσικής Κατάστασης, κυμαίνονται μεταξύ EQF επιπέδου 3 και EQF επιπέδου 4.
Σημείωση: EQF, είναι το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων (European Qualification Framework) το οποίο έχει οκτώ επίπεδα αναφορικά με την περιπλοκότητα των γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων (υπευθυνότητας και αυτονομίας), τα οποία εξυπακούονται από ένα συγκεκριμένο επαγγελματικό προσόν. Το επίπεδο EQF 1 αντιστοιχεί γενικά σε γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες ανειδίκευτου εργάτη και το επίπεδο EQF 8 αντιστοιχεί σε γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες κατόχου Διδακτορικού τίτλου. Ο πανεπιστημιακός πτυχιακός τίτλος, αντιστοιχεί σε επίπεδο EQF 6. Όπως απορρέει από τα πιο πάνω, προφανώς, τα πρότυπα του EuropeActive, δεν προνοούν αποκλειστικά Πανεπιστημιακού επιπέδου προσόντα, για τα συνήθη επαγγέλματα των εκπαιδευτών γυμναστικής στην Ευρώπη.
Η πιο πάνω Μελέτη δίνει ως παραδείγματα καλής πρακτικής αναφορικά με τα προσόντα των Εκπαιδευτών Γυμναστικής, τις περιπτώσεις της Ιρλανδίας και της Μάλτας, ως Ευρωπαϊκών χωρών με παρόμοια χαρακτηριστικά με την Κύπρο. Βασικά χαρακτηριστικά των συστημάτων των δύο αυτών χωρών είναι ότι υιοθετούν αυτούσια πρότυπα του EuropeActive (EuropeActive Standards) για τα σχετικά επαγγέλματα των Εκπαιδευτών Γυμναστικής.
Στο τέλος της πιο πάνω Μελέτης, γίνονται οι πιο κάτω εισηγήσεις για διορθωτικές ενέργειες με στόχο τον εκσυγχρονισμό των προσόντων των Εκπαιδευτών γυμναστικής, όπως αυτά αναφέρονται στους περί Ιδιωτικών Σχολών Γυμναστικής Κανονισμούς του 1995:
1. Δημιουργία Πλαισίου Ικανοτήτων / Επαγγελματικών Προτύπων για τις κύριες θέσεις του κλάδου (αρχική επαγγελματική κατάρτιση)
2. Δημιουργία συστήματος αξιολόγησης και πιστοποίησης προγραμμάτων συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης
Από την Έκθεση του Γενικού Ελεγκτή του 2017, προκύπτει ότι ο ΚΟΑ προχώρησε στην έναρξη της υλοποίησης των πιο πάνω εισηγήσεων: Όπως αναφέρει ο Γενικός Ελεγκτής (ΚΟΑ, σελίδες 102 – 104), το Διοικητικό Συμβούλιο του ΚΟΑ στην 36η Συνεδρία του ημερομηνίας 6/9/2017, υιοθέτησε την πιο πάνω μελέτη και αποφάσισε όπως προχωρήσει στην υλοποίηση Σχεδίου Δράσης σε συνεργασία με την Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (ΑνΑΔ).
Όπως συνολικά προκύπτει από τα πρακτικά της πιο πάνω Συνεδρίας, τα πρακτικά συνάντησης του ΚΟΑ και του Γενικού Διευθυντή και άλλων εκπροσώπων της ΑνΑΔ, που πραγματοποιήθηκε στις 17/10/2017, καθώς και την επιστολή της ΑνΑΔ προς τον ΚΟΑ, ημερομηνίας 5/12/2017 αναφορικά με τη δημιουργία Επαγγελματικών Προτύπων, ο ΚΟΑ δεν θα επωμιζόταν οποιοδήποτε οικονομικό κόστος, αφού η υπό αναφορά υλοποίηση θα γινόταν στο πλαίσιο του έργου «Επέκταση και Λειτουργία Συστήματος Επαγγελματικών Προσόντων (ΣΕΠ) – Προγραμματική Περίοδος 2014 – 2020», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και από την ΑνΑΔ ως εθνική συμμετοχή.
Στο πλαίσιο του πιο πάνω έργου, η ΑνΑΔ θα προχωρούσε στην ανάπτυξη 80 νέων Προτύπων Επαγγελματικών Προσόντων (ΠΕΠ), μεταξύ των οποίων Προτύπων Επαγγελματικών Προσόντων για Εκπαιδευτές Γυμναστικής.
Στη συνέχεια, φαίνεται ότι, μετά από αλλαγή στην ηγεσία του, ο ΚΟΑ άλλαξε γνώμη και τελικά τα επαγγελματικά πρότυπα που σχετίζονταν με τον Εκπαιδευτή Γυμναστικής αφαιρέθηκαν από τον κατάλογο της ΑνΑΔ και έτσι δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ.
Σημειώνεται ότι, στις 11/1/2019, ο αποχωρών τότε Πρόεδρος του Κυπριακού Οργανισμού Αθλητισμού κύριος Κλεάνθης Γεωργιάδης, κατά την παρουσίαση του απολογισμού του έργου του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΟΑ ανέφερε τα ακόλουθα:
“Ολοκληρώθηκε η μελέτη για τον εκσυγχρονισμό των προσόντων των εκπαιδευτών γυμναστικής και προχωράμε στη δημιουργία πρότυπων προσόντων και πιστοποίησης προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης. Απώτερος σκοπός είναι η δημιουργία πρότυπων επαγγελματικών προσόντων προπονητών για την νομική κατοχύρωση του επαγγέλματος του προπονητή κάθε αθλήματος”.
Μετά τις πιο πάνω αποφάσεις του ΚΟΑ για υιοθέτηση της Μελέτης του Οίκου Ernst & Young και ως φυσικό επακόλουθο, δημιουργήθηκε από Ίδρυμα Ανώτερης Εκπαίδευσης Πρόγραμμα Σπουδών για Εκπαιδευτές Γυμναστικής, το οποίο βασίζεται σε προδιαγραφές του EuropeActive. Το πρόγραμμα αυτό δημιουργήθηκε από το KES College. Είναι διετούς διάρκειας επιπέδου EQF 5 και αξιολογήθηκε και πιστοποιήθηκε νόμιμα από τον Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης τον Ιούνιο 2018 και έκτοτε λειτουργεί κανονικά. Οι φοιτητές του Προγράμματος λαμβάνουν από το Κράτος Κρατική Χορηγία (με οικονομικά κριτήρια) και οι απόφοιτοι έχουν δικαίωμα να εξασκήσουν το επάγγελμα του Προσωπικού Προπονητή και Προπονητή Ομαδικών Προγραμμάτων Fitness σε όλη την Ευρώπη, εκτός από την πατρίδα τους, την Κύπρο !!
Και αυτό δυστυχώς διότι, οι απόφοιτοι του Προγράμματος κρίνονται ως μη δικαιούχοι να εξασκούν το επάγγελμα του Εκπαιδευτή Γυμναστικής σε Γυμναστήρια στην Κύπρο, λόγω των πιο πάνω πεπαλαιωμένων προνοιών των Κανονισμών, οι οποίες έκδηλα έπρεπε να είχαν μέχρι σήμερα τροποποιηθεί ώστε να συνάδουν με ότι ισχύει στην Ευρώπη, σύμφωνα με την Μελέτη του οίκου Ernst & Young η οποία αρχικά υιοθετήθηκε από τον ΚΟΑ και άρχισε να υλοποιείται. Αποτέλεσμα είναι οι απόφοιτοι του Προγράμματος να οδηγούνται στην ανεργία, τη στιγμή μάλιστα που ήδη επιχορηγήθηκαν από το Κράτος για να φοιτήσουν και να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους !
Αυτό συμβαίνει διότι ο ΚΟΑ, χωρίς οποιαδήποτε εξήγηση προς τους ενδιαφερόμενους και την Κοινωνία, έκανε στροφή 180ο, σταμάτησε την υλοποίηση των εισηγήσεων της Μελέτης του Οίκου Ernst &Young για την οποία δαπανήθηκαν δημόσιοι πόροι και την οποία προηγουμένως υιοθέτησε. Για μεγάλο διάστημα τήρησε απόλυτη σιγή ιχθύος για το θέμα, χωρίς να δέχεται να συζητήσει με τα ενδιαφερόμενα μέρη το θέμα και τους λόγους για την αλλαγή της στάσης του.
Χωρίς ακόμη να δέχεται να συζητήσει με τα ενδιαφερόμενα μέρη, το καλοκαίρι 2020 ο ΚΟΑ ετοίμασε προσχέδιο κανονισμών, το οποίο δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη τη Μελέτη του Οίκου Ernst & Young αναφορικά με τον εκσυγχρονισμό των προσόντων των Εκπαιδευτών Γυμναστικής. Αγνοεί κραυγαλέα τις εισηγήσεις της Μελέτης και τις αρχικές θέσεις και αποφάσεις του ιδίου του ΚΟΑ. Οι λόγοι για αυτή την αλλαγή θέσεων είναι άγνωστοι, όμως σίγουρα θα πρέπει να αναζητηθούν και η ηγεσία του ΚΟΑ να δώσει τις απαραίτητες εξηγήσεις. Μια σοβαρή μελέτη, η οποία πληρώθηκε από χρήματα του Δημοσίου πετάχτηκε στα άχρηστα χωρίς αιτιολόγηση.
Το πιο πάνω προσχέδιο κανονισμών τέθηκε από τον ΚΟΑ σε δημόσια διαβούλευση και τα ενδιαφερόμενα μέρη υπέβαλαν απόψεις μέσα στο Φθινόπωρο 2020. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει εκ μέρους του ΚΟΑ οποιαδήποτε ενημέρωση είτε για τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης είτε για την πορεία του αναμενόμενου εκσυγχρονισμού των Κανονισμών.
Θα έλεγα ότι ο ΚΟΑ είναι πολλαπλά εκτεθειμένος για την κατάσταση που υπάρχει διότι με την στάση, τις ενέργειες και τις παραλείψεις του εμποδίζει μέχρι στιγμής τον εκσυγχρονισμό του συστήματος των προσόντων των Εκπαιδευτών Γυμναστικής.
Οι λόγοι για την αλλαγή της στάσης του ΚΟΑ έναντι της Μελέτης του Οίκου Ernst & Young δεν δόθηκαν ποτέ. Διερωτώμαι, κατά πόσον οι λόγοι για αυτή την αλλαγή στάσης, έχουν σχέση με την εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων σε βάρος της συστηματοποίησης και της διεύρυνσης της άσκησης, όπως συστήνει η ΕΕ.
Η προστασία της υγείας του κοινού το οποίο ασκείται στα γυμναστήρια, δεν κατοχυρώνεται με την αυστηρή τήρηση της ισχύουσας πεπαλαιωμένης νομοθεσίας, αλλά με τον εκσυγχρονισμό της, ώστε να δημιουργηθούν επαγγελματικά πρότυπα για τα επαγγέλματα αυτά, όπου θα καταγράφονται αυστηρά όλα τα μαθησιακά αποτελέσματα ως Γνώσεις, Δεξιότητες και Ικανότητες με τη μορφή βαθμού αυτονομίας και υπευθυνότητας, για κάθε σχετικό επάγγελμα. Αυτό προνοούσε, μεταξύ άλλων, η αρχική απόφαση του ΚΟΑ όταν υιοθέτησε την Μελέτη του Οίκου Ernst & Young, την οποία όμως στη συνέχεια ο ίδιος ο ΚΟΑ (κάτω από νέα ηγεσία), ανέτρεψε.
Αυτά είναι όλα όσα δεν ανέφερε η Γενική Διευθύντρια του ΚΟΑ στο πρόγραμμα του ΡΙΚ “Πρώτη Ενημέρωση” στις 15 Σεπτεμβρίου 2022, αναφερόμενη στους ελέγχους τήρηση της Νομοθεσίας αναφορικά με τα προσόντα των Εκπαιδευτών Γυμναστικής.
Μιας Νομοθεσίας, η οποία κρίθηκε από έγκριτη Μελέτη την οποία παρήγγειλε ο ίδιος ο ΚΟΑ ότι, χρήζει ριζικής αλλαγής ως προς την πρόνοια για κατοχή πανεπιστημιακού τίτλου στη Φυσική Αγωγή για άσκηση του επαγγέλματος του Εκπαιδευτή Γυμναστικής.
Η αρχική επίσημη υιοθέτηση της Μελέτης του Οίκου Ernst & Young και η έναρξη υλοποίησης των εισηγήσεων (σύμφωνα με την Έκθεση του Γενικού Ελεγκτή για το 2017), οδήγησε στη λήψη απόφασης από το KES College για τη δημιουργία κατάλληλου Εκπαιδευτικού Προγράμματος Ανώτερης Εκπαίδευσης διετούς διάρκειας, το οποίο αφού πιστοποιήθηκε από τον Φορέα ΔΙ.Π.Α.Ε., λειτουργεί από το ακαδημαϊκό έτος 2018 – 2019, έχει φοιτητές οι οποίοι απολαμβάνουν κρατικής χορηγίας και οι απόφοιτοί του λόγω των αναχρονιστικών προνοιών της Νομοθεσίας δεν μπορούν να εξασκήσουν το επάγγελμά τους στην Κύπρο, μπορούν όμως στις Ευρωπαϊκές Χώρες.
Ο ΚΟΑ θα πρέπει λοιπόν να μην κρύβει όλα αυτά τα θέματα κάτω από το χαλί, αλλά να τα επιλύσει προς το συμφέρον ολόκληρης της Κοινωνίας και όχι μόνον προς το συμφέρον κάποιων.
* Δημήτρης Εγγλεζάκης
– Πρώην Γενικός Επιθεωρητής Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, ΥΠΑΝ
– Πρώην Ακαδημαϊκός Διευθυντής KES College
