Η μεγάλη ιστορία της στρογγυλής θεάς
Είναι ιστορικά καταγεγραμμένο ότι σε πολλές χώρες υπήρξαν παιχνίδια όπου οι παίκτες κλοτσούσαν μια μπάλα, όπως ο επίσκυρος στην Αρχαία Ελλάδα, το woggabaliri στην Αυστραλία, το harpastum στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και το cuju στην Κίνα. Οι σύγχρονοι κανόνες του ποδοσφαίρου βασίζονται στις προσπάθειες που έγιναν στα μέσα του 19ου αιώνα για την τυποποίηση των ποικίλων μορφών του ποδοσφαίρου που παιζόταν στα δημόσια σχολεία της Αγγλίας. Η ιστορία του ποδοσφαίρου στην Αγγλία χρονολογείται τουλάχιστον από τον 8ο αιώνα.
Το ποδόσφαιρο ξεκίνησε ως ένα λαϊκό παιχνίδι στους δρόμους της Αγγλίας τον 19ο αιώνα. Από τότε εξελίχθηκε σε κοινωνικό φαινόμενο και σήμερα αποτελεί μια πολυεθνική βιομηχανία με κύκλο εργασιών άνω των 40 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Με το πέρασμα των δεκαετιών, το «παιχνίδι των παιδιών» έγινε εργαλείο εξουσίας, πολιτικής επιρροής και παγκόσμιου marketing. Η σπίθα όμως μένει η ίδια ή πλέον το άθλημα αλλοιώνεται στο βωμό του χρήματος;
Φωνές που Μιλούν
Στο πλαίσιο της έρευνας αναζητήσαμε Έλληνες και Κύπριους – παλαίμαχους και εν ενεργεία – ποδοσφαιριστές που μίλησαν για τις εμπειρικές τους αναμνήσεις, ώστε να διαπιστώσουμε πώς βλέπουν το ποδόσφαιρο σήμερα. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι έχει αλλάξει – και όχι πάντα προς το καλύτερο.
Χρήστος Μουτζακίτης (Διεθνής Έλληνας Ποδοσφαιριστής)
Ο νεαρός φορ του Ολυμπιακού Πειραιώς και της Εθνικής Ελλάδας ήταν καλεσμένος στην εκπομπή του ΟΠΑΠ «Game Time» με τη Μαρία Ζαφειράτου. Το ανερχόμενο ταλέντο της ελληνικής ομάδας είπε και έκανε πολλά, όμως εμείς κρατάμε όσα σχετίζονται με την έρευνά μας:
«Το ποδόσφαιρο ήταν πάθος. Τώρα είναι δουλειά. Παίζεις με πρόγραμμα, με πίεση και λιγότερο με καρδιά. Εγώ προσωπικά όμως όχι. Ένα μήνυμα που στέλνω στα νεαρά παιδιά που θέλουν την κλήση για την Εθνική είναι να μην το έχουν σαν όνειρο, αλλά σαν στόχο. Να μείνουν προσηλωμένα και να δουλεύουν σκληρά. Μόνο έτσι θα έρθει η κλήση.»
Στέφανος Λυσάνδρου (Παλαίμαχος Κύπριος Διεθνής Ποδοσφαιριστής)
Ο παλαίμαχος άσος της Ανόρθωσης Αμμοχώστου και του ΑΣΥΛ Λύσης ήταν καλεσμένος του Στέλιου Παπαμοήσεως στην εκπομπή «Δώσε Πάσα», στο ειδικό ένθετο της εκπομπής ΡΕΤΡΟ στον Super Sport 104.0. Ο 20 φορές διεθνής με την Εθνική Κύπρου ανέφερε πολλά – εμείς κρατήσαμε τα πιο σημαντικά:
«Τα χρήματα και το ίντερνετ είναι παντού. Οι ποδοσφαιριστές πλέον αγωνίζονται για τα λεφτά και όχι για τη φανέλα όπως εμείς τότε… Δεν ασχολήθηκα ποτέ ως προπονητής, αλλά αν το έκανα, θα προτιμούσα να προπονώ παιδάκια, για να τους μάθω να αγαπούν το άθλημα στην πραγματική του διάσταση.»
Η Γνώμη των Φιλάθλων
Πραγματοποιήθηκε ερωτηματολόγιο με 350 συμμετοχές από Κύπριους ποδοσφαιρόφιλους. Τα αποτελέσματα καταγράφουν τις τάσεις και την ψυχολογία τους σήμερα:
- 91% παρακολουθούν ποδόσφαιρο τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα
- 82% δηλώνουν ότι η ψυχολογία τους επηρεάζεται από το αποτέλεσμα της αγαπημένης τους ομάδας
- 72% πιστεύουν ότι το ποδόσφαιρο έχει γίνει κυρίως εμπορικό παρά ανθρώπινο άθλημα
- 55% πιστεύουν πως οι ποδοσφαιριστές είναι αποξενωμένοι από τους φιλάθλους (έναντι 45% που διαφωνούν)
- 68% θεωρούν ότι υπάρχει διαφθορά στις μεγάλες διοργανώσεις
Αποδεικνύεται ότι, όσα χρόνια κι αν περάσουν, το ποδόσφαιρο συνεχίζει να επηρεάζει τις ζωές μας.
Ένα Άθλημα σε Μετάβαση
Το σύγχρονο ποδόσφαιρο, από την εποχή που ανακαλύφθηκε, λατρευόταν από τους θαυμαστές του. Με ελάχιστα έως καθόλου χρηματικά ποσά, οι ποδοσφαιριστές αγωνίζονταν για το πάθος και την αγάπη τους προς το άθλημα και την ομάδα τους.
Η παρακολούθηση ενός αγώνα τότε ήταν δύσκολη έως αδύνατη. Η μοναδική τηλεόραση βρισκόταν στο καφενείο του χωριού, ενώ τα ραδιόφωνα συχνά δεν έπιαναν σήμα. Σήμερα, το ποδόσφαιρο έχει αλλάξει. Διαχειρίζεται τεράστια χρηματικά ποσά μέσω τηλεοπτικών δικαιωμάτων, συμβολαίων, στοιχημάτων και χορηγιών.
Οι ποδοσφαιριστές έχουν γίνει προϊόντα διαφήμισης και συνεχώς υπόκεινται σε δημόσια κριτική, παραγκωνίζοντας τη ρομαντικότητα του αθλήματος. Την ίδια στιγμή, η τεχνολογία – με το VAR, τα big data και την τεχνητή νοημοσύνη – αλλάζει τον τρόπο που παίζεται και παρακολουθείται το παιχνίδι. Το γήπεδο είναι πια ένα ψηφιακό στούντιο. Κάθε κίνηση παρακολουθείται, καταγράφεται, επεξεργάζεται.
Συμπέρασμα
Το ποδόσφαιρο δεν πέθανε – μεταλλάχθηκε. Συνεχίζει να είναι η μεγαλύτερη σκηνή στον κόσμο. Το ζητούμενο είναι η ισορροπία:
μεταξύ χρήματος και αξιών, επαγγελματισμού και συγκίνησης, θεάματος και σύνδεσης με τον άνθρωπο.
Η φλόγα του ποδοσφαίρου ζει:
- όσο υπάρχει παιδί που σουτάρει μια μπουκάλα για μπάλα,
- όσο υπάρχουν χωμάτινες αλάνες με πέτρες για δοκάρια,
- όσο υπάρχει ένας φίλαθλος που περιμένει την Κυριακή,
- όσο υπάρχει ένα γκολ που μπορεί να αλλάξει τη μέρα μας.
